बापरे ! भाजपाचा प्रत्येक उमेदवारावर तब्बल 18 करोड खर्च ; काँगेस , आपची काय आहे परिस्थीती वाचा सविस्तर

राजकीय पक्षांनी निवडणूक आयोगाला दिलेल्या माहितीनुसार, यावर्षी यूपी-पंजाबसह 5 राज्यांमध्ये झालेल्या निवडणुकीत भाजपने 344.27 कोटी रुपये तर काँग्रेसने 194.80 कोटी रुपये खर्च केले आहेत. 2017 मध्ये या राज्यांमध्ये भाजपने 218 कोटी रुपये आणि काँग्रेसने 108 कोटी रुपयांहून अधिक खर्च केला.

भारतात निवडणूक जिंकण्यासाठी राजकीय पक्ष आणि उमेदवार पाण्यासारखा पैसा खर्च करतात. उमेदवारांच्या खर्चाबाबत निवडणूक आयोगाने मर्यादा घातली असली तरी कोणत्या ना कोणत्या मार्गाने मते गोळा करण्यासाठी नोटा उडवण्याची युक्ती पक्ष शोधून काढतात.

नुकत्याच झालेल्या पाच राज्यांच्या विधानसभा निवडणुकीत कोणी किती खर्च केला, याचा तपशील राजकीय पक्षांनी निवडणूक आयोगाला दिला आहे. राजकीय पक्षांनी निवडणूक आयोगाला दिलेल्या माहितीनुसार, भारतीय जनता पक्ष (bjp) आणि काँग्रेस या दोनच मोठ्या पक्षांनी पाच राज्यांमध्ये 500 कोटी रुपयांहून अधिक खर्च केला आहे.

राजकीय पक्षांनी निवडणूक आयोगाला दिलेल्या माहितीनुसार, पाच राज्यांतील निवडणूक प्रचारावर भाजपने 344.27 कोटी रुपये खर्च केले, तर काँग्रेसने 194.80 कोटी रुपये खर्च केले. 2017 मध्ये या राज्यांमध्ये भाजपने 218 कोटी रुपये आणि काँग्रेसने 108 कोटी रुपयांहून अधिक खर्च केला.

विशेष म्हणजे या वर्षी फेब्रुवारी-मार्चमध्ये उत्तर प्रदेश, उत्तराखंड, पंजाब, मणिपूर आणि गोव्यात विधानसभा निवडणुका झाल्या. नियमानुसार राजकीय पक्षांना निवडणूक खर्चाचा हिशेब ठेवावा लागतो. पक्षाने पैसा कुठे खर्च केला? तुम्ही रोख, चेक किंवा ड्राफ्टद्वारे किती पैसे दिले? हा सर्व हिशेब ठेवल्यानंतर निवडणूक आयोगाला त्याचा अहवाल द्यावा लागतो. विधानसभेच्या निवडणुका असतील तर ७५ दिवस आणि लोकसभा निवडणुका असतील तर ९० दिवसांत हा अहवाल सादर करावा लागतो.

भाजपने कुठे किती खर्च केला?
नुकत्याच झालेल्या या निवडणुकांमध्ये खर्च करण्यात भाजप आघाडीवर आहे. यंदाच्या पाच राज्यांच्या निवडणुकीत भाजपने 344 कोटी रुपयांहून अधिक खर्च केला. उत्तर प्रदेश निवडणुकीत पक्षाने सर्वाधिक 221.31 कोटी रुपये खर्च केले. यूपीमध्ये भाजपने 255 जागा जिंकल्या. त्यानुसार एका सीटसाठी त्यांना सुमारे ८७ लाख रुपये मोजावे लागले.

2017 च्या निवडणुकीत भाजपने यूपीमध्ये 175.10 कोटी रुपये खर्च केले होते. त्यानंतर 312 जागा मिळाल्या. त्यानुसार 2017 मध्ये भाजपकडे 56 लाखांच्या जवळपास जागा होत्या.

पंजाबमध्ये यावेळी भाजपने 36.69 कोटी रुपये खर्च केले. तर 2017 मध्ये भाजपने पंजाबमध्ये 7.43 कोटी रुपये खर्च केले. गतवेळच्या तुलनेत यावेळी 5 पट जास्त खर्च करूनही भाजपला पंजाबमध्ये केवळ 2 जागा जिंकता आल्या. म्हणजेच येथील एका सीटसाठी त्यांना 18 कोटींपेक्षा जास्त खर्च आला.

तसेच गोव्यातील निवडणूक प्रचारावर भाजपने 19.06 कोटी रुपये खर्च केले. तिथे 20 जागा जिंकल्या. त्यानुसार गोव्यात भाजपच्या एका जागेसाठी ९५.३३ लाख रुपये खर्च आला. उत्तराखंडमध्ये भाजपच्या एका जागेसाठी 93 लाख रुपये मोजावे लागतात. तिथे पक्षाला 47 जागा मिळाल्या होत्या.

काँग्रेसने किती पैसे खर्च केले?
काँग्रेसचा खर्च भाजपपेक्षा निम्मा आहे. काँग्रेसने या वर्षी पाच राज्यांमध्ये 194.80 कोटी रुपये खर्च केले. म्हणजेच काँग्रेसने पाचही राज्यात जितका खर्च केला त्यापेक्षा जास्त खर्च भाजपने एकट्या उत्तर प्रदेशात केला.

गेल्या वर्षी, काँग्रेसने पाच राज्यांच्या (पश्चिम बंगाल, आसाम, तामिळनाडू, केरळ आणि पुद्दुचेरी) निवडणुकीत सुमारे 85 कोटी रुपये खर्च केले.

मात्र, यंदा सुमारे १९५ कोटी रुपये खर्च करूनही काँग्रेसला एकाही राज्यात सरकार स्थापन करता आलेले नाही. पाच राज्यांतील 680 जागांपैकी काँग्रेसला केवळ 56 जागा जिंकता आल्या. त्यानुसार एका जागेसाठी त्यांना ३.४७ कोटी रुपये मोजावे लागले.

आम आदमी पक्षाने किती खर्च केला?
या वर्षी झालेल्या पाचपैकी चार राज्यांच्या निवडणुकांमध्ये आम आदमी पक्षाने आपले उमेदवार उभे केले होते. मात्र, पक्षाला पंजाबमध्येच फायदा झाला. पंजाबमध्ये आम आदमी पक्षाने 117 पैकी 92 जागा जिंकून सरकार स्थापन केले. गोव्यात पक्षाने 2 जागांवर निवडणूक जिंकली. त्याचवेळी उत्तर प्रदेश आणि उत्तराखंडमध्ये तिला एकही जागा जिंकता आली नाही.

या वर्षी पाच राज्यांच्या निवडणुकीत आम आदमी पक्षाने 11.32 कोटी रुपयांहून अधिक खर्च केला. त्यांनी सर्वाधिक खर्च पंजाब आणि गोव्यात केला.

पंजाबमध्ये पक्षाने 6.23 कोटी रुपये खर्च केले. येथे त्यांनी 92 जागा जिंकल्या. त्यानुसार पंजाबमध्ये आम आदमी पक्षाच्या एका जागेसाठी सुमारे ६.७८ लाख रुपये खर्च आला. त्याच वेळी, गोव्यात त्यांनी 3.49 कोटी रुपये खर्च केले आणि त्यांना फक्त 2 जागा जिंकता आल्या. त्यानुसार गोव्यातील एका जागेसाठी त्यांना 1.74 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त खर्च आला.

2017 च्या तुलनेत यावेळी पक्षाने थोडा कमी खर्च केला आहे. 2017 मध्ये आम आदमी पक्षाने 12.32 कोटी रुपये खर्च केले होते. त्यावेळी एकट्या पंजाबमध्ये ९.७८ कोटी रुपये खर्च करण्यात आले होते. त्यानंतर आम आदमी पक्षाने पंजाबमध्ये 20 जागा जिंकल्या होत्या.

पक्षांची कमाई किती ?
निवडणूक खर्चाचा मुद्दा झाला, आता राजकीय पक्षांची कमाई पाहू. राजकीय पक्षांसाठी इलेक्टोरल बाँड्स हा सर्वात मोठा उत्पन्नाचा स्रोत आहे. ते बँकांकडून उपलब्ध आहे. याचा विचार करा की एखाद्या व्यक्तीने SBI कडून निवडणूक रोखे विकत घेतले आणि ते कोणत्यातरी पक्षाला दिले. हे रोखे 1 हजार ते 1 कोटी रुपयांपर्यंत असू शकतात.

याशिवाय राजकीय पक्ष देणग्या आणि सदस्यत्वातूनही कमावतात. निवडणूक आयोगाकडे दाखल केलेल्या अहवालानुसार, 2020-21 मध्ये भाजपने 752.33 कोटी रुपये जमा केले आणि 620.39 कोटी रुपये खर्च केले. 2019-20 च्या तुलनेत ही कमाई खूपच कमी होती. 2020-21 मध्ये, भाजपने 3,623.28 कोटी रुपये कमावले आणि 1,651 कोटी रुपये खर्च केले.

त्याचप्रमाणे 2020-21 मध्ये काँग्रेसने 285.76 कोटी रुपयांची कमाई केली होती. तर, पक्षाने २०९ कोटींहून अधिक खर्च केला होता. 2019-20 च्या तुलनेत काँग्रेसची कमाई आणि खर्चही लक्षणीयरित्या कमी होता. काँग्रेसने त्या वर्षी ६८२.२१ कोटी रुपये कमावले आणि ९९८ कोटी रुपये खर्च केले.

2020-21 मध्ये भाजपला 477.54 कोटी रुपये आणि काँग्रेसला 74.50 कोटी रुपये मिळाले. दोन्ही पक्षांच्या देणग्यांमध्ये मोठी घट झाली. 2019-20 मध्ये भाजपला 786 कोटी आणि काँग्रेसला 139 कोटी रुपयांच्या देणग्या मिळाल्या. याचे कारण कोरोना महामारी देखील असू शकते. 2020-21 मध्ये कोरोना त्याच्या शिखरावर होता. त्यामुळे पक्षांना मिळणाऱ्या देणग्या आणि कमाईत घट झाली.