सर्वोच्च न्यायालयाने सोमवारी 103 व्या घटनादुरुस्तीची वैधता कायम ठेवली, ज्यामध्ये आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांना (EWS) सामान्य श्रेणीतील प्रवेश आणि सरकारी नोकऱ्यांमध्ये 10 टक्के आरक्षण देण्यात आले. 2019 च्या लोकसभा निवडणुकीपूर्वी मोदी सरकारने ही योजना आणली होती.
1. सर्वोच्च न्यायालयाच्या पाच न्यायाधीशांच्या घटनापीठाने घटनेच्या 103 व्या दुरुस्ती कायदा 2019 च्या वैधतेवर शिक्कामोर्तब केले, ज्यामध्ये सामान्य श्रेणीमध्ये 10 टक्के EWS आरक्षणाची तरतूद आहे.
2. पाच पैकी तीन न्यायाधीशांनी हा कायदा कायम ठेवला तर दोन न्यायाधीशांनी विरोध दर्शवला. न्यायमूर्ती दिनेश माहेश्वरी, न्यायमूर्ती बेला एम त्रिवेदी, जेबी पार्डीवाला यांनी सहमती दर्शवली, तर न्यायमूर्ती एस रवींद्र भट आणि न्यायमूर्ती यूयू ललित यांनी असहमत.
3. न्यायमूर्ती दिनेश माहेश्वरी म्हणाले की, आर्थिक निकषांवर आरक्षणामुळे संविधानाच्या मूलभूत रचनेचे उल्लंघन होत नाही. EWS आरक्षण समानता संहितेचे उल्लंघन करत नाही.
4. ते म्हणाले की EWS दुरुस्ती समानता संहितेचे किंवा संविधानाच्या आवश्यक वैशिष्ट्यांचे उल्लंघन करत नाही आणि 50 टक्के उल्लंघनामुळे पायाभूत सुविधांचे उल्लंघन होत नाही.
5. न्यायमूर्ती त्रिवेदी म्हणाले की, राज्याला अनुसूचित जाती/जमाती व्यतिरिक्त इतरांसाठी विशेष तरतुदी करण्यास सक्षम करणारी ही दुरुस्ती संसदेने होकारार्थी कृती मानली पाहिजे. स्वतंत्र वर्ग म्हणून बदल करणे हे वाजवी वर्गीकरण आहे.
6. प्रस्तावनेमध्ये काय आहे आणि भाग 3 आणि 4 मध्ये काय आहे हे मूलभूत रचनेचे उल्लंघन आहे असे म्हणता येणार नाही. न्यायमूर्ती त्रिवेदी पुढे म्हणाले की, केशवानंद भारतीमध्ये प्रस्तावित केलेल्या ओळख चाचणीचे उल्लंघन झालेले नाही.
7. न्यायमूर्ती जे.बी.पार्डीवाला म्हणाले, “आरक्षणाला निहित स्वार्थ होऊ देता येणार नाही. ते सामाजिक आणि आर्थिक विषमता संपवण्यासाठी आहे. 7 दशकांपूर्वी सुरू झालेली चळवळ आणि दीर्घकाळ चाललेल्या विकास आणि शिक्षणामुळे ही दरी भरून काढण्यास मदत झाली आहे.” .
8. न्यायमूर्ती जे.बी.पार्डीवाला यांनी आरक्षण कायम ठेवताना आरक्षण अनिश्चित काळासाठी चालू ठेवू नये, जेणेकरून ते निहित स्वार्थ होईल, असे सांगितले. न्यायमूर्ती रवींद्र यांनी उर्वरित खंडपीठाच्या निर्णयाशी असहमत व्यक्त केले आणि म्हणाले की, आमची घटना बहिष्काराला परवानगी देत नाही आणि ही दुरुस्ती सामाजिक न्यायाची बांधणी कमकुवत करते,
9. जानेवारी 2019 मध्ये मध्य प्रदेश, राजस्थान आणि छत्तीसगडच्या निवडणुकीत पराभव झाल्यानंतर लगेचच 103 वी घटनादुरुस्ती मंजूर करण्यात आली आणि त्यानंतर लगेचच सर्वोच्च न्यायालयात आव्हान देण्यात आले.
10. उद्या निवृत्त होत असलेले सरन्यायाधीश उदय उमेश ललित यांच्या नेतृत्वाखालील पाच न्यायमूर्तींनी आज या प्रकरणावर सुनावणी केली.
The Point Now न्यूजचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी आम्हाला फॉलो करा
फेसबुक । ट्विटर । युट्युब । इंस्टाग्राम
