congress comeback नरेंद्र मोदी आणि अमित शहा यांच्या भाजपने मोठे काम केले आहे, की त्यामुळे संपूर्ण देशाचे राजकारण द्विपक्षीय झाले आहे. बहुपक्षीय राजकारणात अडकलेल्या विधिमंडळात संसदेची सभागृहे ठप्प व्हायची. मात्र आता येत्या काळात कदाचित दोनच पक्ष दिसतील. उत्तर भारतानंतर सह्याद्रीच्या डोंगररांगांवर वसलेल्या महाराष्ट्रात भाजपने बाजी मारली आहे. शिवसेनेच्या ठाकरे सत्तेचे विघटन झाले असून आता शरद पवारांची सत्ताही कोसळणार आहे. (congress comeback)
या परिस्थितीचा भविष्यात काँग्रेसला फायदा होणार हे नक्की. पण जोपर्यंत काँग्रेसला ही रणनीती समजेल, तोपर्यंत भाजप खूप पुढे गेला असेल. परिवारवादाच्या भोवऱ्यात अडकल्यामुळे प्रादेशिक पक्षांची ही अवस्था झाली आहे, याचाही विचार काँग्रेसला करावा लागेल. म्हणूनच त्याला कुटुंबाच्या आसक्तीपासून मुक्त व्हायला हवे.
घराणेशाही असेल तर मुलगे आणि पुतण्यांमध्ये युद्ध होते.
2 जुलै रोजी महाराष्ट्राच्या राजकारणाला ज्या प्रकारे उलथापालथ झाली, ते तिथले सर्वात ताकदवान नेते शरद पवार यांना बंडाला सामोरे जावे लागले. गेल्या पाच दशकांपासून राज्यातील सर्वात महत्त्वाचे राजकारणी शरद पवार यांचा त्यांच्याच पुतण्याने विश्वासघात केला आहे. तेही केवळ शरद पवारांना त्यांचा वारसा पुतण्या अजित पवार ऐवजी कन्या सुप्रिया सुळे यांच्याकडे सोपवायचा होता. congress comeback
पुतणे अजित पवार त्यांच्या खांद्याला खांदा लावून अनेक दशके उभे राहिले आणि दरम्यानच्या काळात त्यांनी राष्ट्रवादी काँग्रेसच्या प्रत्येक निर्णयाला साथ दिली. तीच अवस्था शिवसेनेची झाली. तिथेही बाळासाहेब ठाकरेंनी त्यांचा वारसा पुतण्या राज ठाकरें ऐवजी मुलगा उद्धव ठाकरे यांच्याकडे सोपवला. ज्यांना राजकारणाच्या युक्त्या माहित असतात तेच राजकारणात यशस्वी होऊ शकतात. परिणामी शिवसेनाही फुटली आणि आता राष्ट्रवादीही.
तोडफोडीचे सूत्रधारही तोडफोडीचे बळी ठरले
अशीच तोडफोड करून खुद्द शरद पवार महाराष्ट्राच्या राजकारणाचे म्हत्वाचे नेते झाले. मराठवाड्यातील बारामती भागातील सहकार चळवळीचा सर्वात मोठा लाभार्थी त्यांचे कुटुंब होते. सहकार चळवळीतून पैसाही आला आणि राजकारणातही ढवळाढवळ सुरू झाली. काँग्रेसचे ज्येष्ठ मराठा नेते यशवंतराव चव्हाण यांचे निकटचे शिष्य शरद पवार यांचे राजकारण काँग्रेसमधून सुरू झाले. पण 1978 मध्ये वसंतदादा पाटील यांचे सरकार पाडल्यानंतर ते काँग्रेस (यू) सोडून जनता पक्षात गेले आणि मुख्यमंत्री झाले. congress comeback
पण 1980 मध्ये इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाखाली काँग्रेस (आय) पक्ष केंद्रात आला, त्यानंतर महाराष्ट्रात विधानसभा निवडणुका झाल्या. त्यात काँग्रेस (आय) विजयी झाली आणि ए.आर.अंतुले यांना मुख्यमंत्री करण्यात आले. त्यानंतर शरद पवार यांनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (समाजवादी) चे अध्यक्षपद स्वीकारले आणि 1984 च्या लोकसभा निवडणुकीत बारामतीतून विजय मिळवला. congress comeback
चाणक्याची मुत्सद्देगिरी चालली नाही
चार वेळा राज्याचे मुख्यमंत्री राहिलेल्या या मराठा नेत्याने केंद्रात तीन वेळा मंत्रीपद भूषवले. राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाची (NCP) स्थापना 1998 साली झाली आणि तेव्हापासून ते त्याचे अध्यक्ष आहेत. गेल्या ४५ वर्षांपासून महाराष्ट्राच्या राजकारणात शरद पवार यांची राज्याच्या ऊस सहकारी संस्था आणि साखर कारखानदारीवर ताबा असल्यामुळे त्यांना दुर्लक्षित करता आले नाही. केंद्रातील सत्ताधारी भाजपने त्यांना पहिल्यांदाच बाहेर फेकले आहे. ही राजकीय खेळी महाराष्ट्राचे माजी मुख्यमंत्री आणि विद्यमान उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी राबवली. यावेळी महाराष्ट्राच्या राजकारणाचा हा चाणक्य वाईटरित्या अडकला आहे. राजकारण संकुचित करून ते कुटुंबापुरते मर्यादित ठेवण्यात काय नुकसान आहे, हे कदाचित आता कळले असेल. आता वयाच्या ८३ व्या वर्षी शरद पवार यांना पक्ष वाचवणे सोपे जाणार नाही.
पुतण्याने दिला धक्का
राष्ट्रवादी पक्षात धुसफूस केल्यानंतर त्यांचे पुतणे अजित पवार यांनी भाजपच्या नेतृत्वाखालील एनडीएमध्ये प्रवेश केला. त्यांना लगेचच एकनाथ शिंदे सरकारमध्ये उपमुख्यमंत्रीपदाची शपथ देण्यात आली. आपल्यासोबत राष्ट्रवादीचे ४० आमदार असल्याचा अजितचा दावा आहे. अजित पवारांसोबतच छगन भुजबळ, दिलीप वळसे, राष्ट्रवादीतून आलेल्या हसन मुश्रीफ यांनाही मंत्री करण्यात आले आहे. मात्र, शरद पवारांनी अद्यापही हार मानली नसून त्यांनी तातडीने 3 जुलै रोजी साताऱ्यात सभा घेतली. महाराष्ट्राच्या राजकारणात पवारांची बरीच सत्ता आहे, असे या गर्दीतून दिसत होते. पण काही गोष्टी त्यांच्या विरोधात जातात. एक म्हणजे त्याची मुलगी सुप्रियाबद्दलची त्याची अतिरिक्त ओढ. आणि दुसरे म्हणजे त्याचे वाढते वय. याशिवाय काँग्रेसने महाराष्ट्रातील प्रमुख विरोधी पक्ष असल्याचा दावा केला आहे.
देवेंद्र फडणवीस यांची स्थिर बाजी
2019 च्या विधानसभा निवडणुकीत भाजपला 106 जागा मिळाल्या होत्या. यानंतर शिवसेनेला 56, राष्ट्रवादीकडे 53 आणि काँग्रेसकडे 44 जागा होत्या. समाजवादी पक्षाचे दोन उमेदवारही विजयी झाले असून चार अपक्ष आहेत. गेल्या वर्षी जुलैमध्ये शिवसेनेत फूट पडली आणि एकनाथ शिंदे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेनेचा मोठा गट एनडीएमध्ये सामील झाला, लगेचच उद्धव ठाकरेंचे महाविकास आघाडी सरकार अल्पमतात आले. भाजपने एकनाथ शिंदे यांना मुख्यमंत्री केले आणि माजी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस उपमुख्यमंत्री झाले. हा भाजपचा मोठा डाव होता. भाजप 106 जागांसह मागे राहिला. आता 2 जुलै 2023 रोजी अजित पवार राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्ष सोडून एनडीएमध्ये दाखल झाले. मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांनाही आश्चर्यचकित करणारे हे पाऊल आहे. शिवसेनेच्या गोटातील एकूण 37 आमदार त्यांच्याकडे आले होते, मात्र अजित पवार यांच्यासोबत 40 आमदार असल्याचा दावा केला जात आहे. congress comeback
शिंदे, फडणवीस आणि पवार यांचे ट्रिपल इंजिन सरकार
असो, महाराष्ट्रात अजित पवारांची ताकद आभा शिंदे यांच्यापेक्षा जास्त आहे. पवारही महत्त्वाकांक्षी आहेत. ते शरद पवार यांचे पुतणे असून त्यांनी एवढ्या मोठ्या मराठा नेत्याच्या राजकारणाला धूळ चारली आहे. त्यामुळे भविष्यात देवेंद्र फडणवीस त्यांना साधे ठेवू शकतील का, हे पाहावे लागेल. कारण नोव्हेंबर 2019 मध्ये अजित पवार राष्ट्रवादी सोडून NDA मध्ये सामील झाले, देवेंद्र फडणवीस यांनी त्यांना उपमुख्यमंत्रिपदाची शपथही दिली, पण ते रात्रीच काकांसोबत निघून गेले. आणि देवेंद्र फडणवीस यांनाही राजीनामा द्यावा लागला आणि चाणक्य शरद पवार यांनी शिवसेनेच्या नेतृत्वाखाली काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी काँग्रेसला सोबत घेऊन महाविकास आघाडीचे सरकार स्थापन केले, उद्धव ठाकरे मुख्यमंत्री झाले. उद्धव ठाकरे चांगला माणूस होता पण मुख्यमंत्री आणि राजकारणी म्हणून ते अपयशी ठरले. त्याचा परिणाम असा झाला की तीन वर्षांत त्यांचे सरकार कोसळले. congress comeback
प्रादेशिक पक्षांची साफसफाई करण्याची मोहीम
आता ज्या पद्धतीने प्रादेशिक पक्षांची साफसफाईची मोहीम सुरू आहे, त्यावरून एक गोष्ट स्पष्ट होते की, निवडणुकीच्या रिंगणात फक्त भाजप किंवा काँग्रेस उरणार आहे. आत्ताच मे महिन्यात कर्नाटक विधानसभेच्या निवडणुकीच्या निकालानेही हे सिद्ध केले. तेथे क्रमांक दोनचा दर्जा असलेल्या जनता दल (एस)च्या वाईट स्थितीमुळे तेथे काँग्रेसचे सरकार स्थापन झाले. अमेरिका, कॅनडा आणि पश्चिम युरोपीय देशांच्या धर्तीवर हे काहीसे घडत आहे. एकतर लिबरल किंवा कंझर्व्हेटिव्ह. संपूर्ण राजकारण आता दोन छावण्यांमध्ये विभागले जात आहे. भारतासारख्या मोठ्या देशाच्या लोकशाहीसाठीही हे आवश्यक आहे. काँग्रेसला हे समजू लागले आहे आणि आता प्रादेशिक पक्षांनाही कळू लागले आहे. त्यामुळेच उशिरा का होईना प्रादेशिक पक्ष आपापल्या सोयीनुसार या दोघांपर्यंतच मर्यादित राहण्याची शक्यता आहे.
The Point Now न्यूजचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी आम्हाला फॉलो करा
फेसबुक । ट्विटर । युट्युब । इंस्टाग्राम
