कर मना लगीन…..! ; बायको हवी म्हणून थेट घोड्यावरून मोर्चा

सोलापूरमध्ये, सुमारे 50 तरुण मध्यम वयीन लोक, लग्नाच्या वेशभूषेत, बँडसह मिरवणुकीत घोड्यावर स्वार होऊन वधूची मागणी करत जिल्हाधिकाऱ्यांकडे आले. ज्योती क्रांती परिषद या स्वयंसेवी संस्थेने आयोजित केलेल्या मोर्चाने सोलापूर आणि इतर जिल्ह्यांतील ग्रामीण भागातील एक मोठी समस्या अधोरेखित केली, जिथे लग्नासाठी मुलींची तीव्र कमतरता आहे. सर्व वरांनी शेरवानी, कुर्ता-पायजमा परिधान केला होता आणि त्यांच्या गळ्यात फलक घेतले होते. एक किलोमीटर लांबीच्या मिरवणुकीत त्यांची एकच इच्छा होती की त्याकडे सरकारचे लक्ष वेधावे.

“मला बायको हवी आहे, बायको!
“बायको हवी, बायको हवी! मला कोणीही लग्नासाठी मुलगी देऊ शकते!”, “सरकार, शुद्धीवर या आणि आमच्याशी बोला, आमच्या दुरवस्थेकडे तुम्ही लक्ष द्या!” असे फलक लिहिले होते. विकी सदीगल या 12 वर्षांच्या मुलाने त्याच्या फलकावर “मी लग्न करणार की नाही?” जेकेपीचे अध्यक्ष रमेश बारस्कर म्हणाले की बुधवारच्या मिरवणुकीतील सर्व हताश बॅचलर 25-40 वयोगटातील होते, बहुतेक सुशिक्षित आणि प्रतिष्ठित मध्यमवर्गीय कुटुंबातील होते, ज्यात काही शेतकरी आणि काही खाजगी कंपन्यांमध्ये काम करतात.

बारस्कर यांनी सांगितले ANS शी बोलताना बारस्कर म्हणाले की, खालावलेल्या लिंग गुणोत्तरामुळे या निरोगी, कमावत्या आणि सक्षम पुरुषांना वर्षानुवर्षे लग्नासाठी मुली मिळत नाहीत. परिस्थिती इतकी बिकट आहे की ते कोणत्याही मुलीशी, जात, धर्म, विधवा, अनाथ, काहीही फरक पडत नाही. मिरवणुकीची सांगता जिल्हाधिकारी कार्यालयात झाली, जिथे ‘वरा’ आपल्या हृदयद्रावक व्यथा मांडण्यासाठी बसले आणि त्यांनी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे यांना उद्देशून सोलापूरचे जिल्हाधिकारी मिलिंद शंभरकर यांना निवेदन दिले.

मुला-मुलींमध्ये किती अंतर आहे?
जानेवारी 2022 मध्ये ‘बेटी बचाओ’ चळवळ सुरू करणारे पुण्याचे डॉ गणेश राख म्हणाले की, भारतात 1000 मुलांमागे 940 मुलींचे अधिकृत लिंग गुणोत्तर आहे, परंतु महाराष्ट्रात 1000 मुलांमागे 920 मुली आहेत.

“केरळमध्ये 1,000 मुलांमागे 1,050 मुली आहेत, जरी उर्वरित देशातील आकडेवारी दिशाभूल करणारी आहे. ग्रामीण भागातील किंवा मध्यम आणि निम्न-मध्यम वर्गातील मुलांमध्ये मोठ्या समस्या आहेत, ज्यांना मुली मिळत नाहीत. तातडीने उपाययोजना न केल्यास, परिस्थिती आणखीनच बिकट होईल असे मत व्यक्त केले.

राष्ट्रवादी काँग्रेस पक्षाचे नेते आणि मोहोळ नगर परिषदचे माजी प्रमुख बारस्कर म्हणाले की, जेकेपीच्या अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की लग्नासाठी मुलींना सरकारी नोकरी, लष्कर किंवा परदेशात काम करणारे लोक किंवा मुंबई किंवा पुण्यासारख्या मोठ्या शहरात काम करणारे लोक निवडायचे आहेत.

बारस्कर यांनी या सामाजिक समस्येबद्दल स्पष्ट केले, “जे लोक पूर्वीपासूनच शहरांमध्ये राहत आहेत, त्यांना वेगवेगळ्या कारणांमुळे गावात यायचे नाही, जरी ते खूप श्रीमंत कुटुंबातील नसले तरी.” याचा परिणाम अविवाहित पुरुषांसाठी, जे दुर्गुणांकडे किंवा मद्यपानाकडे वळतात त्यांच्यासाठी विनाशकारी आहे. त्यांचे आईवडील आपल्या अविवाहित मुलांची चिंता करत आजारांना बळी पडतात.

असाच एक वर, 40 वर्षीय लहू माळी याने IANS ला सांगितले की त्यांचे संपूर्ण कुटुंब दोन दशकांहून अधिक काळ वधूच्या शोधात होते, परंतु यश मिळाले नाही.

किरण तोडकर, 39, म्हणाले की, ते गेल्या 20 वर्षांपासून विविध सोशल मीडिया साइटवर त्यांची छायाचित्रे, बायोडेटा आणि कौटुंबिक तपशील अपलोड करत आहेत, परंतु त्यांना बायको मिळाली नाही. सोलापुरात धार्मिक कार्यक्रम आणि मॅच मेकिंगच्या कार्यक्रमातही भाग घेतला, पण मुलगी सापडली नाही. “माझे कुटुंब 15 वर्षांपासून वधूच्या शोधात आहे. ते कोणतीही मुलगी स्वीकारण्यास तयार आहेत.

‘मॅच-मेकर’ म्हणून काम करणार्‍या स्थानिक पुजार्‍यांमधूनही मी शोधण्यासाठी धडपडत आहे. या मिरवणुकीनंतर मला भाग्यवान वाटेल, अशी आशा आहे,” असे 36 वर्षीय शोकग्रस्त गोरखा हेडे म्हणाले.

एका खाजगी कंपनीत एक्झिक्युटिव्ह म्हणून काम करणार्‍या एका निराश झालेल्या 38 वर्षांच्या (नाव न सांगण्याची विनंती करत) त्याचे पालक कसे रस्त्यावर, बसमध्ये, मंदिरात किंवा सामाजिक मेळाव्यात लोकांना अडवायचे, आणि म्हणतात की मुलासाठी मुलगी हवी आहे. बारस्कर म्हणाले की, एका महिन्याहून अधिक काळ हा मुद्दा सार्वजनिकरित्या अधोरेखित करण्याच्या प्रयत्नांना स्थानिकांकडून तीव्र विरोध आणि उपहासाचा सामना करावा लागला, परंतु शेवटी जेकेपीने पुढाकार घेतला.

“बहुतेक खेड्यांमध्ये 100-150 अविवाहित पुरुष आहेत आणि शहरांमध्ये अधिक आहेत. आता समर्थनाचा पूर आला आहे आणि लोक आम्हाला इतर जिल्ह्यांमध्येही अशाच मिरवणुका काढण्यास सांगत आहेत. आम्ही राज्यस्तरीय आघाडी स्थापन करण्याचा विचार करत आहोत असे बारस्कर म्हणाले.