Budget 2023: बजेट म्हणजे नेमके काय रे भाऊ ?

Union Budget 2023 Nirmala Sitharaman: आज सर्वांच्या नजरा FM निर्मला सीतारामन यांच्यावर आहेत. अर्थसंकल्पाकडून सर्वसामान्यांच्या मोठ्या अपेक्षा आहेत. पुढील वर्षी 2024 मध्ये लोकसभा निवडणुका होणार असून नरेंद्र मोदी 2.0 सरकारचा हा शेवटचा पूर्ण अर्थसंकल्प असेल.

आजचा दिवस भारतासाठी मोठा आहे. केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन 2022 चा केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर करणार आहेत. अर्थसंकल्प सादर करण्याआधीच अर्थमंत्र्यांचे चित्र समोर आले आहे. सीतारामन या वर्षीही पेपरलेस बजेट सादर करणार आहेत. त्याच्या हातात लाल कपड्याने झाकलेला आयपॅड दिसतो.

निर्मला सीतारामन यांनी ब्रीफकेसची जुनी परंपरा मोडून ‘बही खाता’ निवडला. अर्थमंत्र्यांनी लाल-मखमली कापडाने झाकलेले बजेट दस्तऐवज आणले होते, ज्याला तिने खातेवही असे नाव दिले होते. 2021 मध्ये निर्मला सीतारामन यांनी पुन्हा स्वतःची परंपरा बदलली. यावेळी त्यांनी ‘बुककीपिंग’ ऐवजी ‘मेड-इन-इंडिया’ आयपॅडचा पर्याय निवडला.

बजेट ब्रीफकेस 200 वर्षे जुनी होती
बजेट ब्रीफकेसची परंपरा आजची नाही तर 200 वर्षांहून अधिक जुनी आहे. ब्रीफकेसमध्ये बजेट आणण्याची इंग्रजी संस्कृती होती, जी 1800 च्या दशकात सुरू झाली होती. जेव्हा विल्यम इवर्ट ग्लॅडस्टोनने लाल ब्रीफकेसमध्ये बजेट आणले तेव्हा त्याची सुरुवात झाली. बजेट हा शब्द फ्रेंच शब्द ‘boujet’ वरून आला आहे, ज्याचा अर्थ चामड्याची पिशवी किंवा ब्रीफकेस असा होतो. अर्थसंकल्प सादर करण्यासाठी 2010 पर्यंत ब्रिटिश राजवटीत लाल ग्लॅडस्टोन बॉक्सचा वापर केला जात होता. जरी ते नंतर बदलले गेले.

2012 मध्ये काँग्रेस सरकारच्या काळात माजी अर्थमंत्री प्रणव मुखर्जी यांनी अर्थसंकल्प सादर करण्यासाठी वेगळ्या चामड्याची ब्रीफकेस वापरली होती. यानंतर वेगवेगळ्या अर्थमंत्र्यांनी संसदेत बजेट आणण्यासाठी वेगवेगळ्या रंगांच्या ब्रीफकेसचा वापर केला. 2019 मध्ये तत्कालीन अर्थमंत्री अरुण जेटली यांनी त्यांच्या लाल-तपकिरी ब्रीफकेसमध्ये बजेटची कागदपत्रे आणली होती.

2023 च्या अर्थसंकल्पाकडून, उद्योगपतींपासून सामान्य लोकांपर्यंत नरेंद्र मोदी सरकारकडून मोठ्या अपेक्षा आहेत कारण 2024 मध्ये लोकसभेच्या निवडणुका होणार आहेत. नरेंद्र मोदी 2.0 सरकारचा हा शेवटचा पूर्ण अर्थसंकल्प असेल. गेल्या दोन वर्षांप्रमाणे यंदाचा अर्थसंकल्पही पेपरलेस असेल.