कृषी प्रतिनिधी; राजस्थानमधील महिला शेतकरी त्यांच्या समस्यांवर तोडगा काढण्यासाठी शेतीचे नवीन आणि सर्जनशील मार्ग स्वीकारत आहेत. अशा प्रकारे राजस्थान राज्यात सुमारे 20 सरकार-मान्यताप्राप्त स्टार्ट-अप महिला चालवतात, त्यापैकी 5 सेंद्रिय, 2 दुग्ध-आधारित आणि 13 कृषी आधारित आहेत, ज्यांची संख्या देशभरात 173 आहे.
राजस्थानातील सुमारे 3.60 कोटी स्त्रिया शेतीच्या या नवीन पद्धतींमध्ये सहभागी होत आहेत आणि संख्या आणि तंत्र दोन्हीमध्ये बदल घडवून आणत आहेत.
तमन कुमार शर्मा, माहिती आणि तंत्रज्ञान विभाग, जयपूरचे सहसंचालक म्हणाले, “गेल्या वर्षी, NITI आयोगाच्या सहकार्याने, राजस्थानमधील 150 महिला उद्योजकांनी प्रशिक्षणाव्यतिरिक्त स्टार्टअप्सवर चर्चा करण्यासाठी विचारमंथन सत्रात भाग घेतला, स्टार्टअप्सना सरकारकडून बीज निधी प्राप्त झाला. स्थिरता आणि विपणन भत्ता सोबत. वागधारा संस्थेचे सचिव जयेश जोशी म्हणाले की, 3.60 कोटी महिला शेतीच्या कामात गुंतल्या आहेत. सेंद्रिय शेती, स्टार्टअप आणि समुदाय आधारित उपक्रमांना प्रोत्साहन देणाऱ्या महिला या पुढे नेण्यासाठी जागृती करत आहेत. अन्न प्रक्रिया क्षेत्रातही अनेक महिला कार्यरत आहेत.
सरकार शेतीशी संबंधित नवीन तंत्रज्ञानाची माहिती देण्याचे सुनिश्चित करत आहे, या माहितीच्या व्यापक लाभार्थ्यांपैकी एक म्हणजे राजस्थानमधील सीकर जिल्ह्यातील झिगर बडी गावातील संतोष पाचर, ज्यांना तिच्यासाठी दोनदा (2013 आणि 2017) राष्ट्रपती पुरस्कार मिळाला आहे. कृषी क्षेत्रात गाजर बियाण्यांचे नवे प्रयोग त्यांनी केले आहेत.
त्यांच्या म्हणण्यानुसार, त्यांच्याकडे असलेल्या 30 बिघा जमिनीत तिने प्रगत शेती केली. तिला सुरुवातीला माहीत नसलेल्या कृषी अधिकाऱ्याकडून खूप काही शिकायला मिळाले आणि गाजराचे बियाणे बाजारातून विकत घेण्याऐवजी ती स्वतः तयार करू लागली. तिचे गाजर बियाणे लवकर उगवले, गाजर येण्यासाठी 75 दिवस लागले, 5 टक्के जास्त गोड होते ज्यामुळे उत्पादन दीड ते दोन पट वाढले.
याशिवाय तिने स्वदेशी तंत्रज्ञानाचा वापर करून गोबर गॅस प्लांट बसवला, त्याचा फायदा गावातील 20 घरांना झाला आणि इतर महिलांना शेतीतील नवनवीन प्रयोगांची माहिती देऊन मदत केली.
आणखी एक महिला शेतकरी ज्याने एक स्थान चिन्हांकित केले आणि इतरांना प्रेरणा दिली ती म्हणजे सीकर जिल्ह्यातील संतोष खेदार जी “संतोष खेदार डाळिंब” लागवडीत माहिर आहेत. पतीने एक रोप पाहिल्यानंतर आणि पत्नीने या कल्पनेला मान्यता दिल्यानंतर तिने आपल्या पतीसोबत डाळिंबाची लागवड सुरू केली. हा एक फायदेशीर करार असेल की नाही हे अनिश्चित आहे त्यांनी कठोर परिश्रम केले आणि शेवटी त्यांचे उत्पन्न दुप्पट केले!
ते आता रिकाम्या जागेत लिंबू, पेरू आणि सफरचंदाची झाडे देखील वाढवतात आणि वर्षाला 10 लाखांहून अधिक कमाई करत आहेत.
राजस्थानच्या विविध भागातील महिलांनी त्यांचा शेतीचा खेळ पुढे नेण्याचा निर्धार केला आहे, त्या आता फक्त शेतकरी नाहीत, त्या स्वयंपूर्ण सर्जनशील शेतकरी आहेत ज्यांनी कृषी उद्योगाला पुढे नेण्याचा निर्धार केला आहे!
The Point Now न्यूजचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी आम्हाला फॉलो करा
फेसबुक । ट्विटर । युट्युब । इंस्टाग्राम
